1. Konstrukcje Stalowe: Jak Państwo oceniacie dotychczasową recepcję programu cyfryzacji procesu budowlanego? W jakim stopniu został on zaimplementowany przez strony procesu inwestycyjnego? Czy okazało się, że strony te wymagają specjalnych szkoleń, czy też samodzielnie dają sobie radę?

Dorota Cabańska, p.o. GINB: Projekt cyfryzacji w obszarze budownictwa został przyjęty przez całe środowisko entuzjastycznie. Inwestorzy i projektanci pracują od lat w środowisku cyfrowym i z utęsknieniem czekali na tę zmianę. Pokazują to między innymi statystyki popularności serwisu e-Budownictwo, który odnotował ponad 7-krotny wzrost liczby użytkowników w lutym 2021 r. , czyli od momentu wejścia w życie przepisów Ustawy z dn. 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa, która zmieniła Prawo budowlane.  Przepisy te umożliwiły składanie niektórych wniosków do organów elektronicznie. Kolejnym momentem przełomowym był lipiec tego roku, kiedy uruchomiliśmy procedury składania wniosków i zgłoszeń z cyfrowym projektem budowlanym w serwisie e-Budownictwo. W samym lipcu strona miała 30 tys. użytkowników i ponad 200 tyś. odsłon. Był to prawie 3-krotny wzrost w stosunku do czerwca.  W tym miesiącu serwis został rozbudowany o wiele nowych funkcjonalności. Jest intuicyjny, prosty w obsłudze i problemy w zrozumieniu, jak z niego korzystać występują bardzo rzadko. Projektanci są z resztą przyzwyczajeni do zmieniającego się otoczenia prawnego i nowinek technologicznych. Szybko się dostosowują. Jeśli mają wątpliwości, jako korzystać z serwisu,  sięgają po materiały informacyjne na naszej stronie internetowej. Mogą także skorzystać z help desku. Wprowadzając cyfryzację największy nacisk położyliśmy na szkolenia dla urzędników. Wszystkie starostwa i urzędy wojewódzkie zostały przeszkolone online w dwóch cyklach, przed wdrażaniem nowych procedur w lutym, maju i czerwcu tego roku. W sumie odbyło się 19 szkoleń, w których uczestniczyło blisko 2 tys. osób.

2. KS: Jaka jest podstawowa korzyść z cyfryzacji tego procesu z punktu widzenia inwestora i wykonawcy? Na ile skrócono realnie czas przygotowania inwestycji? Jak reaguje na dotychczasowe przedsięwzięcia Związek Pracodawców, PZiTB, Polska Izba Inżynierów Budownictwa i inne organizacje, a więc czy wnoszą oni istotne uwagi do cyfryzacji ?

DC: W czerwcu br. podczas spotkania z dziennikarzami na konferencji prasowej dotyczącej dalszego rozwoju serwisu e-Budownictwo bardzo dokładnie nakreśliłam skalę problemu związanego z papierową dokumentacją generowaną przez administrację państwową w procesie budowlanym. Szacujemy, że akta każdej sprawy związanej z wnioskiem o pozwolenie na budowę zajmują 1,5 m. bieżącego dokumentów A4 na półce w organie. W 2020 r. złożono 375 tys. wniosków o pozwolenie na budowę. Po przeliczeniu daje to roczne zużycie papieru do obsługi tylko tej procedury na poziomie 22,5 tys. ton papieru i 34 tys. metrów sześciennych przestrzeni magazynowej. Skala jest ogromna i dla urzędów to wielki problem, bo muszą przechowywać dokumenty przez 10 lat. Jeśli chodzi o inwestorów, to czasem mają oni wręcz fizyczny problem ze złożeniem projektu budowlanego w wersji papierowej. Wielkość projektu budowlanego inwestycji liniowej może osiągać rozmiar 20 tomów. Biorąc pod uwagę, że inwestorzy muszą składać 3 egzemplarze projektów, muszą dostarczyć nawet  60 tomów.  To wszystko zmieniliśmy, a raczej otworzyliśmy drogę do zmiany 1 lipca br. wprowadzając wniosek o pozwolenie na budowę w serwisie e-Budownictwo. Teraz od inwestorów zależy, czy będą chcieli z tego skorzystać. Sądzę, że będą chcieli. Dobrze znamy i rozumiemy potrzeby środowiska. Od początku projektu cyfryzacji wsłuchujemy się w głos interesariuszy. W 2020 r., przed uruchomieniem całego procesu, zrealizowaliśmy 5-cio miesięczny program pilotażowy . Każde nowe rozwiązanie dotyczące cyfryzacji konsultujemy z Polską Izbą Inżynierów Budownictwo, Izbą Architektów RP i Stowarzyszeniem SARP.

3. KS: Czy i w jaki sposób cyfryzacja powinna wpłynąć na wyeliminowanie niektórych słabości procesu budowlanego, np. konfliktów między generalnym wykonawcą a podwykonawcami, zaległości płatniczych, nieporozumień między wykonawcą a inwestorem, arbitraż, nadużycia finansowe itp.?

DC: Cyfryzacja powinna pomóc uczestnikom procesu budowlanego w komunikacji. W przyszłym roku planujemy wprowadzenie Elektronicznego Dziennika Budowy, a w toku realizowanej inwestycji to podstawowy dokument, który istnieje dzisiaj jeszcze tylko w wersji papierowej. Inwestorzy bądź inspektorzy nadzoru inwestorskiego, jeśli zdecydują się na prowadzenie inwestycji elektroniczne, będą mieli dostęp online do wszystkich swoich dzienników dla każdej realizowanej inwestycji, wgląd do wszystkich wpisów w dziennikach budowy. Będą mogli też za jego pomocą powoływać i odwoływać kierowników budowy, a także zarządzać innymi elementami procesu takimi jak np. weryfikacja uprawnień i przynależności do izb. Będzie ona dostępna w nowym, elektronicznym Centralnym Rejestrze osób posiadających Uprawnienie Budowlane, który będzie zintegrowany z dziennikiem. W planach mamy też uruchomienie Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego. To zupełnie nowa procedura, która w praktyce będzie kompendium wiedzy o budynku, a od 2024 r. będzie obowiązkowa dla wszystkich nowych budynków. W Elektronicznej Książce Obiektu znajdą się między innymi wpisy dotyczące opracowań technicznych, odbioru robót remontowych, awarii, czy katastrof budowlanych. Książka będzie zakładana przez właściciela lub zarządcę po oddaniu obiektu do użytkowania. Czyli na etapie budowy  mamy scyfryzowany dziennik budowy, a po jej zakończeniu książkę obiektu także w wersji elektronicznej. Zebranie wszystkich informacji dotyczących życia budynku w jednym miejscu, czyli w centralnej bazie danych GUNB, ich usystematyzowanie i udostępnianie osobom uprawnionym pozwoli wyeliminować wiele nieporozumień w procesie realizacji nowych prac remontowych w budynkach.

4. KS: Jaka część inwestorów podejmujących budowę w 2020 r. skorzystała dotąd z serwisu e-Budownictwo, a jaka pozostała przy tradycyjnej formie? Czy korzystanie z tego serwisu w przygotowaniu inwestycji ma być dobrowolne czy w perspektywie przymusowe?

DC: Przygotowujemy się do realizacji dużego projektu. Jest nim uruchomienie systemu teleinformatycznego do prowadzenia postępowań w obszarze procesu inwestycyjno-budowlanego w organach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Dzisiaj w nielicznych urzędach mamy programy dedykowane, z którymi e-Budownictwo może być zintegrowane i które mogą nam dostarczać na bieżąco statystyki dotyczące postępowań realizowanych drogą elektroniczną. To są niestety lata opóźnień. Zmienimy to, zgodnie z planem, do końca 2023 r. wprowadzając jednolite systemy w tych urzędach. Dokładna informacja na razie do nas nie trafia. Szacujemy na podstawie danych cząstkowych, że ok. 10 % wniosków o pozwolenie na budowę jest, przynajmniej częściowo, realizowana drogą elektroniczną, przy czym chcielibyśmy, aby w przeciągu roku wskaźnik ten wzrósł do 50%. Odnosząc się do pytania o perspektywę całkowitego przejścia na cyfrowe postępowanie, chyba jest za wcześnie, żeby o tym mówić.

5. KS: Jakie znaczenie ma cyfryzacja dla prywatnych inwestorów niewielkich obiektów i małych firm podwykonawczych oraz remontowych? Jak reagują one na program cyfryzacji? Czy potrafią korzystać z serwisu e-Budownictwo?

DC: Serwis e-Budownictwo został zaprojektowany pod kątem rynku masowego  – dla indywidualnych inwestorów i firm projektowych z segmentu MSP. Taka była grupa, która zgłosiła się na badanie  dotyczące cyfryzacji procesu inwestycyjno-budowlanego i testowania prototypu aplikacji w ubiegłym roku.  Ponad 70% badanych stwierdziło jednoznacznie, że korzystanie z serwisu e-Budownictwo ułatwi im pracę  i zwiększy produktywność. Natomiast 44% uznało, że miałoby problem z korzystaniem z serwisu. Pozostała część potrzebowała instrukcji. Interaktywna  instrukcja została w efekcie przez nas przygotowana, a także bardzo rozbudowana sekcja Q&A. Sądzę, że dzisiaj każdy, kto prowadzi biznes nie ma wątpliwości, jak korzystać z e-Budownictwa, a jeśli ma pytania kontaktuje się z naszym help deskiem. W strukturze urzędu mamy wyznaczony dedykowany zespół wsparcia do kontaktów z użytkownikami.

6. KS: Scyfryzowany projekt budowlany wszedł w etap pilotażu w 2020 r. Na jakim jest obecnie etapie? Dla kogo ma być udogodnieniem - dla architekta, wykonawcy, czy inwestora?

DC: Na początku lipca tego roku weszły w życie przepisy Ustawy z dn. 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa zmieniającej Prawo budowlane i wprowadzającej II etap cyfryzacji. 5 lipca uruchomiliśmy wszystkie cyfrowe procedury wymagające załącznika w postaci projektu budowlanego: projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego, m. in. wniosek o pozwolenie na budowę, zgłoszenie budowy i przebudowy domu jednorodzinnego, wniosek o pozwolenie na budowę tymczasowego obiektu budowlanego, czy też wniosek o wydanie odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu. W tym samym czasie weszło w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 25 czerwca 2021 r. zmieniające zakres i formę projektu budowlanego. Udało się zakończyć proces legislacyjny w zakresie przepisów wykonawczych dotyczących cyfrowego projektu budowlanego i zgrać wszystko, co jest potrzebne w tym samym czasie, co jest dużym sukcesem całego zespołu w GUNB i w MRPiT. Beneficjentami projektu w wersji elektronicznej są przede wszystkim architekci i inżynierowie. Cyfryzacja oznacza dla nich oszczędność czasu oraz kosztów. Wspominałam już, ile potrafią ważyć projekty. 3 egzemplarze 20 tomowego projektu liniowego dają w rezultacie 60 tomów. A to są konkretne pieniądze. Nawet 2200 zł licząc średnią cenę za druk. Oszczędność czasu jest też niebagatelna. Minimum 2 dni na kompletowanie, bindowanie i transport dokumentów.  

7. KS: Czy państwowy nadzór budowlany w terenie jest wszędzie dostatecznie przygotowany do scyfrowanego procesu inwestycyjnego? Czy jest odpowiednio wyposażony w sprzęt i oprogramowanie.

DC: W ubiegłym roku w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego przeprowadziłam zupełnie nowe otwarcie w relacjach z Wojewódzkimi Inspektoratami Nadzoru Budowlanego. Spotykam się szefami WINB cyklicznie co kwartał i jestem na bieżąco informowana o problemach, które występują w regionach. Niedostatki sprzętowe istnieją, ale nie w stopniu blokującym  projekt cyfryzacji. Niemniej, na tyle na ile to jest możliwe, będziemy udzielać wsparcia technicznego i finansowego dla WINB. Przesunęliśmy już część budżetu centralnego do województw, aby wyposażyć te jednostki w nowy sprzęt od przyszłego roku. W odniesieniu do powiatów, my jako GUNB mamy ograniczone przełożenie. 380 powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego jest finansowanych z budżetów samorządowych i sytuacja oczywiście w każdym regionie wygląda inaczej. Chcemy wziąć na swoje barki kwestie związane z systemami i oprogramowaniem. Przede wszystkim przeprowadzamy inwentaryzację dotyczącą systemów do obsługi elektronicznej korespondencji.  W miejscach, w których brakuje podstawowego oprogramowania zainicjujemy proces wdrożenia we współpracy z Podlaskim Urzędem Wojewódzkim, twórcą EZD PUW. Najważniejszą i rewolucyjną zmianą będzie jednak wdrożenie oprogramowania do obsługi postępowań w procesie inwestycyjno-budowlanym we wszystkich organach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Złożyliśmy już wniosek o dofinansowanie projektu i – jeśli zostanie przyjęty - planujemy rozpoczęcie prac programistycznych w przyszłym roku.

 Dorota Cabańska pełni obowiązki Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego od sierpnia 2020 r. Do zespołu GUNB dołączyła w marcu 2020 r. początkowo obejmując stanowisko Zastępcy GINB d.s. Cyfryzacji. Wcześniej pełniła m. in. funkcję Dyrektora Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej w Ministerstwie Rozwoju i Zastępcy Dyrektora Departamentu Utrzymania i Rozwoju Systemów w Ministerstwie Cyfryzacji. Jest magistrem ekonomii a także absolwentką Politechniki Poznańskiej Wydziału Architektury na kierunku Planowanie Przestrzenne.

­­­Dorota Cabańska w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego uruchomiła i wdrożyła projekt cyfryzacji i pierwszą stronę do obsługi procesu inwestycyjno-budowlanego e-Budownictwo.  Od początku swojej kariery związana jest z administracją państwową gdzie głównie realizowała projekty związane cyfryzacją i systemami  IT. Wprowadzała takie projekty jak  węzeł krajowy, węzeł transgraniczny czy projekt CEPiK 2.0. Od  2019 r. prowadzi także sprawy związane z nowymi technologiami niskoemisyjnymi, wdraża systemy i narzędzia techniczne mające na celu wsparcie termomodernizacji i walkę z ubóstwem energetycznym.