W 73. wydaniu cyklu edukacyjnego: Ciekawe interpretacje GUNB, wyjaśnimy co oznacza pojęcie zestaw w przepisach o wyrobach budowlanych. Odpowiadamy również m.in. na pytania o znakowanie zestawów i jego elementów składowych.  

Zagadnienie 1

Pojęcie zestawu w przepisach o wyrobach budowlanych

Wyjaśnienie

Przepisy o wyrobach budowlanych regulują:

• rozporządzenie (UE) Nr 305/2011
• i ustawa o wyrobach budowlanych.

Posługują się one pojęciem zestawu jako specjalnego rodzaju wyrobu budowlanego. Według przepisów ww. aktów prawnych:

• wyrób budowlany – oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań, które dotyczą obiektów budowlanych,
• zestaw – oznacza wyrób budowlany wprowadzony do obrotu przez jednego producenta jako zestaw co najmniej dwóch odrębnych składników, które muszą zostać połączone, aby mogły zostać włączone w obiektach budowlanych.

Z powyższych definicji wynika, że składniki zestawu, który jest wyrobem budowlanym, mogą ale nie muszą być wyrobami budowlanymi.

Zagadnienie 2

Zestaw a elementy składowe zestawu

Wyjaśnienie

Zestaw, będący wyrobem budowlanym, podlega, jako całość, ocenie i weryfikacji stałości właściwości użytkowych, które odnoszą się do zasadniczych charakterystyk dotyczących tego zestawu.

Z definicji wyrobu budowlanego i zestawu wynika, że składniki zestawu, który jest wyrobem budowlanym, mogą ale nie muszą być wyrobami budowlanymi. Te składniki podlegają – w przypadku ich odrębnego wprowadzania do obrotu:

• wymaganiom określonym w rozporządzeniu Nr 305/2011 (w tym obowiązkowi sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych),
• albo wymaganiom krajowym określonym ustawą o wyrobach budowlanych (w tym obowiązkowi sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych).

Jeżeli elementy składowe zestawów są wyrobami budowlanymi to do obrotu wprowadzane są odrębnie. Podlegają obowiązkowi przeprowadzenia odrębnej oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych z zastosowaniem:

• właściwej dla nich (a nie dla zestawu) specyfikacji technicznej,
• sporządzenia odpowiedniej, odrębnej deklaracji (deklaracji właściwości użytkowej albo krajowej deklaracji właściwości użytkowych).

Podobnie, jeżeli dla elementów składowych zestawu (stanowiących wyroby budowlane), odrębnie dla każdego z nich sporządzone zostały ww. deklaracje zgodnie z dotyczącymi tych wyrobów wymaganiami – również zestaw, jako całość, może podlegać obowiązkowi:

• przeprowadzenia dodatkowej oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych zestawu z zastosowaniem właściwego dla tego zestawu dokumentu odniesienia (normy zharmonizowanej albo Polskiej Normy wyrobu, albo europejskiej lub krajowej oceny techniczne),
• sporządzenia odpowiedniej deklaracji (to jest deklaracji właściwości użytkowej albo krajowej deklaracji właściwości użytkowych).

Należy przy tym zauważyć, że wprowadzenie do obrotu wyrobu budowlanego w postaci zestawu nie powoduje automatycznie utraty odrębności jego komponentów, które są wyrobami budowlanymi. Mogą one znajdować się w obrocie również jako pojedyncze wyroby budowlane, w odniesieniu do których przed wprowadzeniem do obrotu producent przeprowadził wymaganą ocenę i weryfikację stałości właściwości użytkowych z zastosowaniem właściwej dla nich a nie dla zestawu specyfikacji technicznej i wydał odpowiednią deklarację właściwości użytkowych i umieścił wymagane oznakowanie.

Zagadnienie 3

Przykłady wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu jako zestawy

Wyjaśnienie

Przykłady norm zharmonizowanych w rozumieniu rozporządzenia Nr 305/2011, które obejmują pojedyncze wyroby budowlane i zestawy (EN 1090-1:2009+A1:2011, EN 13964:2014) albo tylko zestawy (EN 14399-1:2015):

• EN 1090-1:2009+A1:2011 Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 1: Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych.

Według informacji o zakresie tej normy określono w niej „wymagania dotyczące oceny zgodności właściwości elementów i zestawów elementów konstrukcyjnych ze stali lub aluminium, wprowadzanych na rynek wyrobów budowlanych (…)”.

• EN 13964:2014 Sufity podwieszane – Wymagania i metody badań (do zbioru Polskich Norm wprowadzona normą PN-EN 13964:2014-05).

Według informacji o zakresie tej normy, obejmuje ona „połacie, indywidualne komponenty rusztu, zestawy rusztu i zestawy sufitowe przeznaczone do wprowadzenia do obrotu i stosowania. Obejmuje sufity podwieszane sprzedawane jako kompletne zestawy, ruszty wprowadzane obrotu i stosowania w zestawach, poszczególne elementy takich rusztów (wyroby) oraz elementy połaci sufitowych (…)”.

• EN 14399-1:2015 Zestawy śrubowe wysokiej wytrzymałości do połączeń sprężanych – Część 1: Wymagania ogólne (do zbioru Polskich Norm wprowadzona normą PN-EN 14399-1:2015-04).

Określono w niej „wymagania ogólne części składowych śruba/ nakrętka/ podkładka(i) zestawów konstrukcyjnych złączy śrubowych wysokiej wytrzymałości, które są odpowiednie do obciążania wstępnego (…).

Treść norm dostępna jest na stronach internetowych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

Przykłady

Przykłady zestawów, dla których zostały wydane europejskie dokumenty techniczne (EDO) to:

• Zestawy do wykonywania złożonych systemów izolacji cieplnej (ETICS), z izolacją cieplną w postaci płyt i warstwą zewnętrzną w postaci nieciągłych okładzin ściennych (EDO 040287-00-0404),
• Zestaw do mocowania okładzin ściennych i elementów elewacyjnych, składający się z podkonstrukcji i elementów mocujących (EDO 090034-00-0404),
• Zestaw wyrobów do wykonywania tarasów (EDO 190005-00-0402),
• Zestaw do wykonywania wewnętrznych instalacji do przesyłania zimnej i ciepłej wody EDO (280015-00-0701).

Przykłady wyrobów budowlanych w postaci zestawów wymienionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym to:

• Wyroby/zestawy do wykonywania powłokowych pokryć dachowych nanoszonych w postaci płynnej – w grupie wyrobów budowlanych lp. 3,
• Złożone zestawy/systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi lub innymi rodzajami warstwy elewacyjnej – w grupie lp. 4,
• Podłogi podniesione i podłogi szczelinowe wprowadzane na rynek jako zestawy – w grupie lp. 19,
• Zestawy do wykonywania ścian działowych – w grupie lp. 21.

Zagadnienie 4

Kto jest producentem wyrobu budowlanego w postaci zestawu?

Wyjaśnienie

Zgodnie z rozporządzeniem Nr 305/2011, producent to osoba fizyczna lub prawna, która produkuje wyrób budowlany lub która zleca zaprojektowanie lub wyprodukowanie wyrobu budowlanego i wprowadza ten wyrób do obrotu pod własną nazwą lub znakiem firmowym. Tak zdefiniowany producent jest także producentem wyrobu budowlanego w postaci zestawu – niezależnie od tego, kto fizyczne wytwarza poszczególne elementy składowe zestawu.

Zestaw, który jest wyrobem budowlanym, podlega ocenie i weryfikacji stałości właściwości użytkowych jako całość w oparciu o właściwą dla tego zestawu specyfikację techniczną. W przypadku zestawu, producentem tym jest kompletator zestawu, który wprowadza zestaw do obrotu pod własną nazwą lub znakiem firmowym.

Zagadnienie 5

Znakowanie zestawów

Wyjaśnienie

Wprowadzane do obrotu wyroby budowlane, które są zestawem, jak również wyroby budowlane, które są samodzielnymi wyrobami budowlanymi, powinny być prawidłowo oznakowane:

• oznakowaniem CE – stosownie do zasad i warunków umieszczania oznakowania CE określonych w rozporządzeniem Nr 305/2011 (wyroby budowlane objęte normami zharmonizowanymi i wyroby zgodne z dobrowolnie uzyskaną przez ich producenta europejską oceną techniczną), albo
• oznakowaniem znakiem budowlanym – stosownie do wymagań określonych w rozporządzeniu w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (wyroby budowlane uwzględnione w załączniku nr 1 do rozporządzenia).

Oznakowanie CE (z informacjami towarzyszącymi), umieszcza się na wyrobie budowlanym lub na jego etykiecie w sposób widoczny, czytelny i trwały. W przypadku gdy nie jest to możliwe lub nie można tego zapewnić z uwagi na charakter wyrobu, umieszcza się je na opakowaniu lub na dokumentach towarzyszących.

W przypadku systemu krajowego, znak budowlany umieszcza się w sposób widoczny, czytelny i trwały, bezpośrednio na wyrobie budowlanym albo na etykiecie przymocowanej do tego wyrobu. Jeżeli umieszczenie znaku budowlanego w ten sposób nie jest możliwe z uwagi na wielkość lub charakter wyrobu budowlanego, znak budowlany umieszcza się na:

• opakowaniu jednostkowym lub
• opakowaniu zbiorczym wyrobu budowlanego albo
• dokumentach towarzyszących wyrobowi.

Ważne! Umieszczanie na zestawie oznakowania CE albo znaku budowlanego, dotyczy wyrobu budowlanego (czyli zestawu), a nie jego elementów składowych. Przy czym żaden przepis prawa nie odnosi się do umieszczania powyższych oznakowań (wraz z towarzyszącymi im informacjami) na poszczególnych składnikach zestawu, który stanowi wyrób budowlany.

Zagadnienie 6

Kiedy możliwe jest znakowanie również elementów składowych zestawu oznakowaniem CE albo znakiem budowlanym?

Wyjaśnienie

Wprowadzenie do obrotu wyrobu budowlanego w postaci zestawu nie powoduje automatycznie utraty odrębności komponentów zestawu, które są wyrobami budowlanymi. Mogą one znajdować się w obrocie również jako pojedyncze wyroby budowlane.

Odrębnie wprowadzane do obrotu poszczególne komponenty zestawu mogą być zatem:

- znakowane CE, jeżeli spełniają one kryteria definicji wyrobu budowlanego, a ich producent przeprowadził wymaganą ocenę i weryfikację stałości właściwości użytkowych z zastosowaniem właściwej dla nich zharmonizowanej specyfikacji technicznej (to jest normy zharmonizowanej albo europejskiej oceny technicznej) i wydał odrębną deklarację właściwości użytkowych,

- znakowane znakiem budowlanym, jeżeli są wyrobami budowlanymi:

• uwzględnionymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym,
• ich producent przeprowadził wymaganą ocenę i weryfikację stałości właściwości użytkowych z zastosowaniem właściwej dla nich Polskiej Normy wyrobu albo uzyskanej przez tego producenta krajowej oceny technicznej
• i wydał odrębną krajową deklarację właściwości użytkowych.

Przykład

Stosując normę zharmonizowaną EN 13964:2014 Sufity podwieszane – Wymagania i metody badań, producent może sporządzić deklarację właściwości użytkowych dla dwóch rodzajów zestawów:

• (kompletnego) zestawu do sufitów podwieszanych
• i/lub dla zestawu do (samej) podkonstrukcji sufitu podwieszanego,

jak również odrębne deklaracje dla:

• elementów konstrukcji sufitu podwieszanego
• i elementów membran sufitów podwieszanych.

W takim przypadku, jeżeli producent sporządzi te cztery deklaracje właściwości użytkowych, oprócz oznakowania CE (z informacjami towarzyszącymi) np. na dokumentach towarzyszących ww. zestawom, umieszcza oznakowanie CE (wraz z informacjami towarzyszącymi) również na elementach konstrukcji sufitu podwieszonego i na elementach membran sufitowych.

Zagadnienie 7

Ostrzeżenie o braku możliwości jednoczesnego oznakowaniem wyrobów budowlanych oznakowaniem CE i znakiem budowlanym

Wyjaśnienie

Zgodnie z art. 8 ust. 3 rozporządzenia Nr 305/2011, dla każdego wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną lub dla którego wydana została europejska ocena techniczna oznakowanie CE jest jedynym oznakowaniem. Potwierdza ono zgodność wyrobu budowlanego z deklarowanymi właściwościami użytkowymi w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk, objętych tą normą zharmonizowaną lub europejską oceną techniczną. Umieszczenie oznakowania CE i/lub znaku budowlanego nie może naruszać tego przepisu.

Z powyższego, jak również przepisów art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o wyrobach budowlanych wynika, że przepisy prawa nie umożliwiają producentowi, co do zasady, oznaczenia tego samego wyrobu budowlanego jednocześnie oznakowaniem CE i znakiem budowlanym.

Podstawa prawna:

1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.): art. 2 pkt 1 i 2, art. 2 pkt 19, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 1 art. 2 pkt 3

2) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1213): art. 2, art. 5 ust. 1 i 2

3) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2023 r. poz. 873): § 10 ust. 2 i 3  

O cyklu

W cyklu edukacyjnym: Ciekawe interpretacje GUNB wyjaśniamy wybrane przepisy prawa, które mogą budzić wątpliwości lub rozbieżne interpretacje. Znajdują się tu interpretacje przepisów ustawy – Prawo budowlane i ustawy o wyrobach budowlanych, jak również wyroki sądów, orzeczenia, odpowiedzi na pytania, wyjaśnienia.

Więcej interpretacji znajdziesz tu: Ciekawe interpretacje GUNB

Zapraszamy także do śledzenia nas na LinkedIn: profil GUNB